Het Educatieprogramma van Bibliotheek Kennemerwaard heeft een groot educatieaanbod voor onderwijs en opvang. Doel is het plezier in lezen bij kinderen te vergroten en ze daarnaast de nodige vaardigheden te leren die essentieel zijn voor volledige deelname aan de maatschappij. Dat begint al op jonge leeftijd, omdat je er je hele leven profijt van hebt, als je vroeg in aanraking komt met taal, lezen en de moderne vaardigheden van de 21e eeuw. Ons aanbod omvat een breed scala aan activiteiten, gericht op taalontwikkeling, leesplezier en digitale vaardigheden. Soms vanuit één van deze drie onderwerpen en soms door ze te combineren.

Daarnaast werken we vanuit het ABC Huis aan een combinatie van Kunst & Cultuur en Taal & Lezen, waarbij het verhaal centraal staat. Dit aanbod is er zowel voor kinderen als voor docenten en pedagogisch medewerkers van de betrokken instellingen. Ons doel is niet alleen om mogelijkheden tot ontwikkeling te bieden, maar ook om een cultuur te creëren waarin samen leren, creëren en het benutten van elkaars expertise gestimuleerd worden.

Ook in 2023 waren er weer diverse mooie en noemenswaardige activiteiten binnen het programma Educatie, zowel in de kinderopvang als in het primair en voortgezet onderwijs. Hieronder lichten we er graag aantal uit.

Educatie in de kinderopvang

BoekStart in de Kinderopvang

De bibliotheek heeft negen BoekStartconsulenten die actief zijn op verschillende kinderopvanglocaties en binnen diverse projecten. Het afgelopen jaar lag onze focus voornamelijk op het verdiepen en verankeren van BoekStart in de kinderopvang. In 2023 zijn er enkele nieuwe kinderopvanglocaties bijgekomen waarmee we structureel samenwerken. Dit dankzij de gemeentelijke fusie tussen Heerhugowaard en Langedijk én de beschikking over de masterplansubsidie. De eerste twee jaar op een nieuwe locatie gebruiken we om een stevige basis te leggen. Samen met de kinderopvang creëren we een stimulerende leesomgeving, geven we advies over het beheren van de boekencollectie en schaffen we nieuwe materialen aan. Op elke deelnemende locatie leiden we een pedagogisch medewerker op tot Voorleescoördinator, die tevens het aanspreekpunt is voor de BoekStartconsulent. Daarna volgen alle pedagogisch medewerkers op die locatie de training Interactief Voorlezen. We stellen een voorleesplan op, inclusief een jaarlijks werkplan met de prioriteiten voor dat jaar, die als leidraad dienen voor onze activiteiten.

Alle kinderen op een BoekStartlocatie krijgen een gratis bibliotheekabonnement. Bovendien betrekken we de ouders actief bij het belang van voorlezen. Om de twee jaar wordt de nationale monitor uitgevoerd, als basis voor onze werkplannen. De BoekStartconsulenten bezoeken regelmatig de locaties, waar ze veel nadruk leggen op het geven van het goede voorbeeld, bijvoorbeeld door het organiseren van voorleesmomenten. We besteden speciale aandacht aan het voorlezen aan baby's. Dit wordt geleidelijk overgenomen door de pedagogisch medewerkers van de locatie zelf, waardoor de consulenten ruimte krijgen voor verdere verdieping en uitbreiding van hun taken.

Naast de leesconsulenten bij BoekStart in de Kinderopvang, zijn er ook drie BoekStartcoaches actief op de consultatiebureaus. Ook hier gaan de boekstartcoaches met de ouders in gesprek over taal en lezen en verwijzen ze ouders door naar de bibliotheek en de activiteiten in de vestigingen.

Talkshow Beterlezen.nu voor de kinderopvang en groep 1-3

Op 28 september werd de talkshow Beterlezen.nu gehouden in de bibliotheek in De Mare. Georganiseerd door medewerkers van Bibliotheek Kennemerwaard, samen met Het ABC en Onderwijsversterkers. De talkshow was deze keer gericht op kinderopvang en de groepen 1 tot en met 3 van het primair onderwijs. Onderwerp was ‘een vliegende start’ en ‘de doorgaande lijn van 0 - 7’. Collega Rian Koopman was vanuit het team 0- tot 6-jarigen bij de organisatie betrokken en zat in het panel bij de doorgaande lijn. En onze consulent Joyce Druiven ging in gesprek over de vliegende start. Het was een groot succes, met 35 deelnemers in de zaal en negentig mensen die online meekeken.

Hier is een greep uit de vragen die aan de orde kwamen tijdens de talkshow: Wil je kinderen al vanaf het prille begin in hun leesontwikkeling stimuleren? Ben je op zoek naar inspiratie en praktische ideeën? En ben je benieuwd hoe je succesvol kunt samenwerken met ouders en andere mensen om het kind heen?

Terugkijken kan:

BoekStartdag

Op 3 juni was de landelijke BoekStartdag. De gelegenheid voor jonge ouders en hun baby om kennis te maken met de bibliotheek en met BoekStart. Bibliotheek Kennemerwaard organiseerde op vier plekken verschillende workshops, passend bij de leeftijd van de kinderen. Fleur van Uhm van By Fleur verzorgde een BabyBootcamp in Heerhugowaard en Castricum. Ze zette de ouders aan om samen met hun kinderen te bewegen. Het was een vrolijke ochtend! Danielle de Ruyter van Spelenderwijs Muziek maakte muziek en zong liedjes tijdens de workshop Muziek op Schoot in de bibliotheek in Alkmaar Centrum en De Mare.

Muziek op Schoot staat voor de intimiteit tussen ouder en kind. Samen spelletjes doen op schoot, zingen, spelen en muziek maken. In de les hoor je liedjes die je waarschijnlijk bekend voorkomen maar leer je ook veel nieuwe liedjes en krijg je inspiratie om thuis verder aan de slag te gaan. Zowel ouders als kinderen beleefden veel plezier aan de workshops en ouders gaven aan dat het fijn was om op deze manier even samen bezig te zijn.

Toch was de opkomst lager dan normaal. We vermoeden dat dit te maken had met de aanvangstijden die misschien onhandig uitkwamen voor de slaapjes van de kinderen. Vooral voor de activiteiten om 11.00 uur en 13.30 uur waren er weinig aanmeldingen. Hier gaan we in de toekomst meer rekening mee houden.

Educatie in het Primair onderwijs

Ons educatieve aanbod voor het primair- of basisonderwijs bestaat uit drie hoofdonderdelen: De Bibliotheek op school (dBos), losse activiteiten en projecten, en bijscholing voor leerkrachten.

De Bibliotheek op school is een beproefd concept dat kan bogen op een langdurige samenwerking tussen basisscholen, bibliotheken en gemeenten. Binnen dBos streven we naar aantoonbare verbetering van de leerresultaten op het gebied van lees- en taalvaardigheid, evenals informatie- en mediageletterdheid. Daarbij richten we ons met een aantal trajecten op een doorgaande leeslijn in de voorschoolse opvang en de onderbouw van het primair onderwijs.

Het tweede onderdeel van ons educatieve aanbod voor het basisonderwijs omvat losse activiteiten en projecten die scholen en buitenschoolse instellingen per activiteit of project kunnen aanvragen. Deze activiteiten variëren van kennismakingslessen programmeren tot bibliotheekbezoeken tijdens de Kinderboekenweek, en van deelname aan Scoor een Boek! tot het op school invoeren van het project Level Up! over bewust gamen.

Als derde onderdeel van het educatieve aanbod voor het basisonderwijs bieden we bijscholing aan voor leerkrachten binnen ons Kennemerwaard College. Hier kunnen leerkrachten onder andere de opleiding Open Boek volgen om leescoördinator te worden. Of deelnemen aan een traject over Digital Storytelling: hoe vertel je verhalen met behulp van digitale media? Daarnaast ondersteunen we scholen bij het actualiseren van de schoolbibliotheek en bij het ontwikkelen van beleid op het gebied van digitale geletterdheid.

Dankzij de Masterplan-subsidie voor het schooljaar 2023/2024 is het aantal deelnemende scholen uitgebreid in 2023. De Masterplan-subsidie is een impulsregeling voor basisvaardigheden. Zes basisscholen zijn aangesloten met deze en daarnaast sloten nog twee scholen aan, waarvan één met een NPO subsidie. In totaal bedienen we nu 54 locaties. Hiervoor hebben we in 2023 drie nieuwe collega’s aangenomen. De Bibliotheek op school is een structurele (jarenlange) samenwerking die een school aangaat met de bibliotheek.

Educatie in het voortgezet onderwijs

Ons aanbod vanuit het Programma Educatie aan het Voortgezet, Middelbaar, en Hoger Beroepsonderwijs bestaat uit twee poten: De Bibliotheek op school (dBos) en losse activiteiten en projecten.

Het Team 12+ van het programma Educatie bestaat op dit moment uit negen consulenten, die werkzaam zijn voor het Voortgezet Onderwijs (vo) en het Middelbaar Beroepsonderwijs (mbo). Naast de structurele samenwerking in de vorm van de Bibliotheek op School bieden wij modules aan die gericht zijn op Lezen, Digitale Geletterdheid en Burgerschap (Lessen Veilig Puberen en Je Brein de Baas). In onze vestigingen ontvangen wij klassen voor workshops over digitale geletterdheid en voor programma's ter bevordering van het leesplezier.

Daarnaast verzorgen we lessen en workshops in de klas op school. Die kunnen gaan over diverse onderwerpen, zoals het gebruik van sociale media en online gedrag, maar ook over poëzie of het maken van stop-motion filmpjes.

De Bibliotheek op school (dBos)

Onze leesconsulenten werken op scholen in voortgezet onderwijs (VO) en het middelbaar beroepsonderwijs (MBO). De Bibliotheek op school is een intensieve, meerjarige samenwerking tussen scholen, bibliotheken en gemeenten. Binnen dit concept werken we aan aantoonbare verbetering van onderwijsresultaten op het gebied van lees- en taalvaardigheid en informatie- en mediavaardigheden. We werken aan een prettige leesomgeving en een actuele collectie, we trainen de docenten op het gebied van leesplezier en leesmotivatie. De leerlingen nemen we door werkvormen, onze deskundigheid en enthousiasme mee op een ontdekkingsreis door boeken en verhalen!

Op het vmbo en het mbo richten we ons voornamelijk op het vergroten van het leesplezier bij de leerlingen. Onze consulenten stimuleren de leerlingen om het plezier in lezen te ontdekken. Uiteraard spelen de collectie en het selecteren van geschikte boeken daarbij een belangrijke rol. Daarnaast werken de leesconsulenten aan het bewustzijn onder de docenten binnen verschillende vakgebieden, van het belang van lezen.

Voor de Bibliotheek op school werken we samen met vijf scholen in de gemeente Alkmaar, drie scholen in de gemeente Dijk en Waard en één school in Castricum. Zowel voor het voortgezet onderwijs als het middelbaar beroepsonderwijs. Ook hebben we een leesconsulent op de IPABO die daar wordt ingezet ter bevordering van het leesplezier.

Dankzij NPO-gelden van de gemeente Alkmaar kon een pilot worden gestart van Je Brein de Baas in het voorgezet onderwijs in Alkmaar.

Landelijke schrijfwedstrijd Er Was Eens

Een mooi voorbeeld in het kader van de Bibliotheek op school is de landelijke schrijfwedstrijd Er Was Eens. Er Was Eens is niet zomaar een wedstrijd, het is een verhalenwedstrijd. Dit lees- en schrijfbevorderende programma stimuleert jongeren in het vmbo en mbo om een boek te lezen en op een creatieve manier hun eigen verhaal te schrijven. Met begeleiding van de leesconsulent hebben de leerlingen van de derde klas dit jaar een verhaal geschreven waarmee Vonk Heerhugowaard de landelijke finale behaalde. De winnende pitch kun je hier bekijken.