Hoofdstuk 3
PROGRAMMA EDUCATIE
Binnen het programma Educatie biedt Bibliotheek Kennemerwaard directe dienstverlening aan instellingen binnen het onderwijs, zoals scholen en kinderopvangcentra. Alle activiteiten binnen het programma Educatie zijn erop gericht kinderen de juiste basis te bieden om later deel te kunnen nemen aan de maatschappij. En dat van jongs af aan. Want hoe eerder een kind in aanraking komt met taal, lezen en 21e-eeuwse vaardigheden hoe meer profijt het daar later van zal hebben.
Het aanbod bestaat uit een groot scala aan activiteiten rondom taalontwikkeling, leesplezier en digitale vaardigheden. Zowel bedoeld voor de kinderen als voor de docenten en pedagogisch medewerkers van de betreffende instellingen. Zo willen we de mogelijkheid creëren én er een gewoonte van maken om samen te leren, te creëren en elkaars expertise in te zetten. Ook in 2021 passeerde weer een aantal bijzondere en noemenswaardige activiteiten de revue.
Programma Educatie in de kinderopvang
BoekStart in de Kinderopvang
Ook in 2021 kwamen er weer nieuwe kinderopvanglocaties bij binnen het werkgebied van Bibliotheek Kennemerwaard. We hebben nu met vijftig locaties in ons werkgebied een samenwerkingsovereenkomst. En namens de bibliotheek zijn acht BoekStartconsulenten actief op en voor de verschillende kinderopvanglocaties. De eerste twee jaar bij een nieuwe locatie gebruiken we om een basis te leggen. We creëren samen met de kinderopvanglocatie een goede leesomgeving, we geven tips voor het saneren van de (boeken)collectie en schaffen nieuwe materialen aan. Op elke deelnemende locatie leiden we een personeelslid op tot Voorleescoördinator. Dit is meteen de contactpersoon voor de BoekStartconsulent. Vervolgens volgen alle pedagogisch medewerkers die op de deelnemende locatie werken, de training Interactief Voorlezen. We maken een voorleesplan, inclusief jaarlijkse werkplannen. En die vormen de leidraad voor de activiteiten.
Alle kinderen van een BoekStart-locatie krijgen een gratis abonnement bij de bibliotheek. Ook worden de ouders actief betrokken bij het belang van voorlezen. Eens per twee jaar wordt de landelijke monitor uitgevoerd, als basis voor de werkplannen.
Voorbeeldgedrag De BoekStartconsulenten bezoeken regelmatig de locaties, waar ze veel aandacht besteden aan het tonen van voorbeeldgedrag. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van voorleesmomenten. Geleidelijk aan wordt dit overgenomen door de pedagogisch medewerkers van de locatie zelf, waardoor bij de consulenten ruimte ontstaat voor verdieping en verbreding. Helaas konden de normale fysieke activiteiten vanwege corona niet altijd doorgaan, dit jaar. Trainingen, ouderbijeenkomsten en netwerkbijeenkomsten waren daardoor nog steeds niet altijd mogelijk. Wel zijn verschillende trainingen online gegeven in de vorm van een webinar. De consulenten hebben veel online contact gehad met de locaties en materialen toegestuurd of langsgebracht. Tussen de lockdowns door zijn de BoekStartconsulenten zoveel mogelijk naar de locaties toe gegaan om daar het voorlezen verder op de kaart te zetten. De feestelijke openingen van nieuwe locaties werden, op een enkeling na, nog even uitgesteld.
In vogelvlucht
De highlights uit het Programma Educatie in de Kinderopvang (BoekStart) in 2021
BoekStartdag 2021
Op zaterdag 19 juni, de landelijke BoekStartdag, waren in het hele land activiteiten georganiseerd voor de allerjongste bezoekers en hun (groot)ouders. Een mooie gelegenheid om jonge gezinnen kennis te laten maken met de bibliotheek en de georganiseerde activiteiten. In Alkmaar Centrum gingen twee consulenten met de bakfiets van de bibliotheek op pad om de bibliotheek te promoten en in gesprek te gaan met ouders van jonge kinderen. Tijdens deze gesprekken deelden we BoekStartbonnen uit en, net als tijdens de voorleesdagen in januari, een vingerpopje van Coco.
In verschillende vestigingen van Bibliotheek Kennemerwaard konden ouders met jonge kinderen deelnemen aan de workshop Voorlezen aan baby’s en dreumesen. Hierbij kregen de ouders tips van professionals en konden ze meteen samen met hun kind met boeken aan de slag. Alle nieuwe inschrijvingen voor de bibliotheek tijdens de landelijke BoekStartdag maakten kans op een boekenpakket.
Sylvia: Beregoede actie!
Media Ukkie Dagen
Tijdens de coronaperiode heeft iedereen meer gebruik gemaakt van internet, tablets en andere digitale middelen. Ook jonge kinderen. Maar hoe zorg je er nu voor dat de verschillende soorten media een bijdrage leveren aan de taalontwikkeling van het jonge kind? Tijdens de Media Ukkie Dagen (26 maart t/m 2 april) hebben de BoekStartconsulenten, gehuld in een BoekStart berenpak, een mediaontdekpakket bezorgd bij de deelnemende BoekStart kinderopvanglocaties. Het mediaontdekpakket biedt de professionals handvatten om media op een juiste manier in te zetten, met de juiste inhoud en in een goede balans.
45
paketten zijn uitgedeeld
De Nationale Voorleesdagen in de Kinderopvang
Ook in de Kinderopvang werd aandacht besteed aan de Nationale Voorleesdagen. Tijdens dit jaarlijkse voorleesfeest voor kinderen van 0 t/m 6 jaar stond het boek Coco kan het! Van Loes Riphagen centraal. Dit prentenboek van het jaar gaat over moed verzamelen en meer kunnen dan je denkt. Voor de kleine Coco is het tijd om haar vleugeltjes uit te slaan en dat is nu net waar jonge kinderen in het dagelijks leven ook mee bezig zijn. Een prentenboek is een mooi anker voor verschillende thema-activiteiten waarbij je actief aan de taalontwikkeling van het jonge kind kunt werken. Om ouders en verzorgers van kinderen mee te nemen in het thema, hebben we vooral gebruik gemaakt van tablets en andere digitale middelen. Mede door het organiseren van twee webinars konden we de verschillende soorten media laten aansluiten op het thema, waarmee we weer een bijdrage leverden aan taalontwikkeling en het vergroten van de betrokkenheid van ouders.
Webinars In samenwerking met MediaSmarties organiseerden we het webinar: Doe meer met de prentenboeken uit de prentenboeken top 10. (Voor)lezen, kijken, luisteren, spelen en doen stonden hier centraal. Zowel mét als zonder schermpje en zowel binnen als buiten. Met praktische handvatten om aan de slag te gaan. Er was een webinar voor bibliotheekmedewerkers en een webinar voor de pedagogosch medewerkers. Ook kreeg iedere BoekStartlocatie een tas vol inspiratie om het boek Coco kan het! echt tot leven te brengen op de groep.
125
aanmeldingen webinar
45
uitgedeelde tassen
VideoLab Coco kan het!
VideoLab nam in 2021 een gigantische vlucht met ruim 110.000 views voor de video Coco kan het!, waarin het verhaal van het prentenboek van het jaar wordt uitgebeeld! In de video waren ook verschillende zoekopdrachten verwerkt waar de kinderen thuis of in een online les mee aan de slag zijn gegaan. De BoekStart- en Bibliotheekconsulenten hebben de video gedeeld met alle kinderopvangcentra en basisscholen waar ze werkzaam zijn. De video werd begeleid door een ouderbrief en de bijbehorende opdrachten. VideoLab is in maart 2020 ontstaan met als doel om vanuit de bibliotheek digitale lesideeën aan te reiken aan leerlingen, leerkrachten, collega’s, ouders en pedagogisch medewerkers. In iedere video spelen boeken, maar ook verschillende collega’s van de bibliotheek een rol. Op deze manier willen we onze doelgroep enthousiasmeren en inspireren. De video’s zijn thuis of in de klas te bekijken via YouTube of de website van de bibliotheek.
in de kinderopvang cijfers
Gemeente Alkmaar
Totaal aantal kinderdagverblijven
57
Kinderdagverblijven met BoekStart
11
Aantal kinderen die met BoekStart bereikt zijn
737
Aantal stichtingen die deelnemen aan BoekStart
Rollebol kindercentra, Forte kinderopvang in de Rijp, Blosse
3
Gemeente Bergen
Totaal aantal kinderdagverblijven
11
Kinderdagverblijven met BoekStart
7
Aantal kinderen die met BoekStart bereikt zijn
258
Plus 60 in peuterbibliotheek de Branding
Aantal stichtingen die deelnemen aan BoekStart
Forte kinderopvang en Blosse
2
Gemeente Castricum
Totaal aantal kinderdagverblijven
17
Kinderdagverblijven met BoekStart
6
Aantal kinderen die met BoekStart bereikt zijn
525
Aantal stichtingen die deelnemen aan BoekStart
Forte kinderopvang en Blosse
2
Gemeente Heerhugowaard
Totaal aantal kinderdagverblijven
29
Kinderdagverblijven met BoekStart
25
Aantal kinderen die met BoekStart bereikt zijn
1791
Aantal stichtingen die deelnemen aan BoekStart
Blosse, Forte kinderopvang, Kinderopvang Babbels en Villa Kakelbont, ’t Schelpje, Pinkeltje
6
Bron aantal KDV's in de gemeentes: landelijk register kinderopvang.
Programma Educatie in het Primair onderwijs
Ons aanbod vanuit het Programma Educatie aan het primair onderwijs, bestaat uit drie poten: De Bibliotheek op School (dBos), losse activiteiten en projecten en bijscholing voor leerkrachten.
De Bibliotheek op School De eerste poot is het inmiddels beproefde concept van de Bibliotheek op School. Een intensieve, meerjarige samenwerking tussen basisscholen, bibliotheken en gemeenten. Binnen dit concept werken we aan aantoonbare verbetering van onderwijsresultaten op het gebied van lees- en taalvaardigheid en informatie- en mediavaardigheden.
Losse activiteiten De tweede poot voor het primair onderwijs omvat losse activiteiten en projecten die scholen en buitenschoolse instellingen per activiteit of project kunnen boeken. De activiteiten variëren van een kennismakingscircuit programmeren tot een bibliotheekbezoek rond de Kinderboekenweek. En van deelname aan Scoor een Boek! tot het inzetten van het project LevelUp! over bewust gamen.
Bijscholing Als derde poot bieden we leerkrachten bijscholing aan binnen ons Kennemerwaard College. Hierin vind je bijvoorbeeld de cursus Open Boek tot Leescoördinator. Of een traject rondom Digital Storytelling, hoe kun je verhalen uitbeelden met behulp van digitale media. Daarnaast ondersteunen we scholen bij het updaten van de schoolbibliotheek en het beleid rondom digitale geletterdheid. Ondanks corona hebben we ook in 2021 de scholen goed kunnen bedienen. Het onderwijs veranderde en ons aanbod veranderde mee. Tijdens de lockdown maakten we online lessen rondom lezen en media waar de docenten en ouders eenvoudig gebruik van konden maken. De consulent gaf les via Teams en er werden voorleesfilmpjes en luisterfragmenten gemaakt. Op deze manier bleef de consulent van de bibliotheek toch dichtbij de kinderen en de leerkrachten. Zodra het weer kon, was de consulent weer op de school te vinden.
In 2021 is het aantal deelnemende scholen met een structurele samenwerking uitgebreid met drie. Hiervoor is ook het team uitgebreid met een nieuwe collega.
In vogelvlucht
De highlights uit het programma Educatie voor primair onderwijs in 2021
De Kinderboekenweek op dBos scholen
Het Kinderboekenweekthema Worden wat je wil werd erg positief ontvangen op de scholen. Er zijn dan ook ontzettend veel leuke boeken over dit thema te vinden en die hebben wij vol enthousiasme gepromoot in de klas. Samen met het bijbehorende filmpje van VideoLab. Daarnaast waren de scholen ook zelf creatief aan de slag gegaan met het thema. Zo waren er ouders met allerlei beroepen uitgenodigd om iets in de klas te vertellen en kinderen mochten een dag verkleed naar school komen in een outfit dat hun zelf gekozen beroep uitbeeldde. Leerkrachten speelden toneel en er was een speurtocht met verklede leerkrachten, op basis van een boek waarin een bepaald beroep centraal stond.
Ook voor de speurtocht in de bibliotheek was veel animo. Ouders en kinderen waren hierover geïnformeerd door leesconsulenten en leerkrachten. Verdeeld over de vestigingen van Bibliotheek Kennemerwaard namen ongeveer 500 kinderen deel aan de speurtocht. Het was een Kinderboekenweek die ondanks alle corona maatregelen heel goed is verlopen.
Challenge Event
Het Challenge Event op 1 en 2 september was de afsluiting van het programma Level Up! Het vond plaats in het AZ stadion en ruim 180 kinderen uit Heerhugowaard en de gemeente Alkmaar waren erbij. Het waren de winnende groepen 5 en 6 van de basisscholen Hasselbraam, De Vaart, Het Kompas, De Phoenix, De Vlindertuin en de St. Josephschool. De kinderen speelden FIFA onder het toeziend oog van AZ-eSporters Dani Visser en Jens van der Flier. Ze scoorden punten in de sportschool, mochten een kijkje nemen in de kleedkamer, en zaten achter de desk in de persruimte om een zelfbedacht persmoment na te spelen. Ook mochten ze pingpongen in het spelershome. Na afloop van dit grote feest gingen de kinderen met een goodiebag weer richting school.
“Kan ik het boek nog een weekje lenen, ik heb het bijna uit!” • “Een boek voor mij alleen?” Een leerling nadat hij een boek cadeau kreeg na de eindpresentatie.
Liereland Leesbende
Het naschoolse programma Liereland Leesbende is van augustus tot november met succes uitgevoerd op OBS Liereland in Alkmaar. Dit programma, dat op verzoek speciaal ontwikkeld is voor basisschool Liereland, bestond uit twaalf bijeenkomsten met twintig leerlingen uit groep 5 t/m 8. Doel was het vergroten van de leesmotivatie en de woordenschat en het leren nadenken over het ontwikkelen van teksten. De bibliotheekconsulenten kregen hulp van de BiebBoys uit Bibliotheek Gelderland-Zuid. Iedere week kregen de leerlingen een uitdagende challenge van de BiebBoys, die werd uitgelegd in een video.
Zo doken ze in informatieve boeken, maakten ze een video vol weetjes over bijzondere dieren, schreven ze griezelverhalen en gaven ze boekenpitches. Het leesplezier stond bij iedere bijeenkomst voorop! Iedere week mochten ze een boek lenen om thuis te lezen. Ook werd een bezoek gebracht aan de bibliotheek in de De Mare.
De Liereland Leesbende sloot af met een eindpresentatie waarin ze hun werk mochten presenteren. De BiebBoys hadden speciaal voor hen een persoonlijke video gemaakt, wat alle kinderen heel bijzonder vonden (‘Ik voel me een beetje bekend’, aldus één van de leerlingen). De eerder aanwezige weerstand tegen lezen en tegen boeken in het algemeen werd gedurende het programma bij de meeste leerlingen kleiner. Ook wisten ze beter welke boeken bij ze pasten. In 2022 wordt een verslag van het programma uitgebracht en wordt onderzocht of dit format vaker ingezet kan worden op basisscholen.
Online escape game De plaag van de Boekenwurm
De leesvaardigheid van leerlingen neemt af. Dat blijkt uit het PISA-onderzoek (Programme for International Student Assessment). Inmiddels dreigt één op de vijf jongeren laaggeletterd te worden. Dit mag en kan niet gebeuren. Vanuit deze gedachte zijn verschillende partijen bij elkaar gekomen voor een leesoffensief (zie ook hoofdstuk 1 Kort Nieuws) met als doel de leesmotivatie bij kinderen en jongeren te vergroten. Want lezen is leuk, mits je het juiste boek in handen hebt. Om dat inzicht te versterken, is als pilot een online escape game ontwikkeld. Een succesvolle samenwerking tussen Bibliotheek Kennemerwaard, De Aktiviteit, Boekhandel Plukker, Boekhandel Stumpel, leerkrachten van onderwijsorganisatie SAKS en docenten van Pabo Hogeschool Inholland. De game is gemaakt voor kinderen uit de groepen 5 en 6. Via de game worden zij in aanraking gebracht met verschillende soorten boeken en genres en worden ze gestimuleerd om te gaan lezen. Je moet immers eerst kennismaken met een grote diversiteit aan boeken om te kunnen ontdekken dat er voor iedereen wel een boek te vinden is.
Tijdens het (gratis) spelen van de online game, worden kinderen uitgedaagd om verschillende escapepuzzels op te lossen. De antwoorden zijn te vinden in verschillende jeugdboeken waarvan inkijkexemplaren voorhanden zijn. Door het oplossen van de puzzels kunnen de kinderen de dreigende plaag van boekenwurmen bestrijden.
De site is zo'n vijfhonderd keer bezocht. Uit de goede inzendingen is een winnaar gekozen die verblijd werd met een mooi pakket met onder meer het boek Lampje van Annet Schaap.
"Bedankt ik ben super blij, ik ga het morgen aan juf vertellen" Hug Broers De winnaar van de escape game.
Scoor een boek!
Ook dit jaar deden verschillende dBos scholen mee aan het leesbevorderingsproject Scoor een Boek! In samenwerking met voetbalclub AZ zijn drie filmpjes gemaakt, voor de Aftrap, de Rust en bij het Fluitsignaal die in de klas vertoond werden. Kinderen mochten stickers plakken op de poster in de klas bij elk gelezen boek. De klas met het grootste aantal stickers (meest gelezen boeken) was dit jaar groep 4/5 van de Vinckhuijsenschool uit West Graftdijk. Deze klas kreeg een online Meet & Greet met AZ speler Ron Vlaar. Ze verzamelden tal van originele vragen en bespraken het leven van de voetballer uitgebreid via het digibord in de klas. Enkele andere groepen, die net niet als ultieme winnaar uit de bus kwamen, kregen een bal van AZ en iedere leerling kreeg een Panna tijdschrift.
2493
gelezen boeken
27
groepen
652
leerlingen
18
scholen
Het land van WilleWeten
Bibliotheek Kennemerwaard draaide in 2021 een pilot onder de noemer: Het land van WilleWete. Een nascholingstraject in samenwerking met onder andere Uitgeverij Clavis, de Pabo van Hogeschool InHolland, Stichting Ronduit en Cultuur Primair. Het nascholingstraject was bedoeld voor nieuwsgierige leerkrachten die vakoverstijgend werken en graag een vragende houding bij leerlingen activeren. Twee van de zeven expedities (zoals de workshops in het traject genoemd worden) werden verzorgd door Bibliotheek Kennemerwaard en hadden als titel Monster aan op onze boekenexpeditie! en Digital Storytelling. Tijdens beide expedities stond de ontdekkingsreiziger von Humboldt centraal.
Monster aan op onze boekenexpeditie! In deze workshop namen programmaconsulent Angela Pater en Marco Moerbeek (leerkracht van de Openbare Vroonermeerschool) de deelnemers mee op ontdekkingsreis in de wereld van jeugdboeken. Waar kun je op letten bij het kiezen van teksten en boeken rondom een thema in je klas? Met welke rijke teksten en boeken neem jij jouw klas mee op expeditie? In de vestiging in Alkmaar Centrum gingen de deelnemers op zoek naar boeken die pasten bij het onderwerp von Humboldt. Welke mogelijkheden biedt een boek om in de klas te werken met teksten en om de leesmotivatie en leesvaardigheid te vergroten? Het was een stimulerende workshop die veel onderwijsideeën opleverde. Naar aanleiding van deze workshop boekte basisschool De Cocon voor hun studiedag een ruimte bij Bibliotheek Kennemerwaard waar zij zich konden laten inspireren door de collectie jeugdboeken.
Digital Storytelling Hoe deelt de leerling zijn of haar opgedane onderzoeksresultaten? In de workshop Digital Storytelling deelde onze programmaconsulent Femke Hofstede in samenwerking met Klaas Jan Lammers van Hogeschool InHolland de mogelijkheden om een boodschap over te brengen met nieuwe media. Tijdens deze workshop ontdekten de leerkrachten de mogelijkheden om via verschillende digitale middelen tot een presentatie te komen. Zo kozen enkele leerkrachten ervoor om via het green screen hun boodschap te delen, terwijl anderen digitale posters maakten of Google Maps gebruikten. Of wat dacht je van het maken van een game, podcast, krant of stopmotion? De leerkrachten gaven aan hier mee verder te kunnen in hun eigen lessen.
De Bibliotheek op School cijfers
Gemeente Alkmaar
Totaal aantal basisscholen
44
Waarvan met de Bibliotheek op School
20
Bereik aantal leerlingen
2791
Gemeente Bergen
Totaal aantal basisscholen
14
Waarvan met de Bibliotheek op School
7
Bereik aantal leerlingen
1042
Gemeente Castricum
Totaal aantal basisscholen
13
Waarvan met de Bibliotheek op School
3
Bereik aantal leerlingen
993
Gemeente Heerhugowaard
Totaal aantal basisscholen
20
Waarvan met de Bibliotheek op School
11
Bereik aantal leerlingen
2764
4086
Totaal aantal uitleningen de Bibliotheek op School
460
Totaal aantal verleningen de Bibliotheek op School
Het aantal gebruikers en uitleningen van ‘de Bibliotheek op School’ wordt meegeteld in de tellingen vanuit het geautomatiseerde uitleensysteem BICAT-WISE dat in de vestigingen wordt gebruikt. Het aantal uitleningen ten behoeve van het thuislezen was 4.546.
Programma Educatie in het voortgezet onderwijs
Binnen het programma Educatie hebben we een speciaal team met consulenten voor 12-plussers, het zogenoemde Team 12+. Deze consulenten werken voor het Voortgezet Onderwijs (VO), het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) en de IPABO. Voor het VO richten we ons op Lezen en op Digitale geletterdheid. Klassen komen naar de vestiging van de bibliotheek voor een introductiebezoek of de medewerker van de bibliotheek gaat naar de school om les te geven in de groepen. Die lessen gaan bijvoorbeeld over social media en de vraag hoe je je online gedraagt maar ook over het maken van profielwerkstukken voor de bovenbouw of het gebruiken van de online bibliotheek. In 2021 zijn we begonnen met de Bibliotheek op School voor het VO. Een consulent van de bibliotheek gaat dan voor 3 uur per week naar de school om daar lezen onder de aandacht te brengen. We zijn in 2021 gestart op twee VMBO-scholen en één MBO en hebben nu dus met vier scholen een structurele samenwerking (in 2020 zijn we gestart op het Clusius MBO) waarbij een consulent van de bibliotheek wekelijks de school bezoekt. Daarvoor is het Team 12+ uitgebreid met een nieuwe collega.
Leesplezier Op het VMBO/MBO werken we met name aan het leesplezier van de leerlingen. Onze consulent wordt ingezet om samen met de leerlingen te ontdekken hoe leuk lezen kan zijn. Natuurlijk spelen de collectie en de keuze van het juiste boek daarbij een grote rol. Daarnaast vergroot de leesconsulent het bewustzijn van het belang van lezen onder de docenten binnen de verschillende secties. De samenwerking van het Team 12+ met de IPABO heeft als doel de toekomstige leerkrachten te laten zien hoe je op een leuke manier met kinderen aan de slag kunt gaan met lezen. Deze studenten gaan in hun werkzame leven immers een belangrijke rol spelen bij het bestrijden van de laaggeletterdheid van kinderen. En ook in dit onderdeel van het programma Educatie speelde corona het afgelopen jaar een rol. Gelukkig konden we nog wel een groot deel van de groepen ontvangen. Door daarnaast naar de scholen toe te gaan, hebben we toch nog veel leerlingen weten te bereiken.
In vogelvlucht
De highlights uit het programma Educatie voor het voortgezet onderwijs in 2021
De Bibliotheek op School bij Clusius College Alkmaar
Dankzij een subsidie van Kunst en Lezen kon Bibliotheek Kennemerwaard in 2020 starten met De Bibliotheek op School op het Clusius MBO in Alkmaar. En na een succesvol eerste jaar is die samenwerking in 2021 voortgezet. De leesconsulent van de bibliotheek en de school hebben samen stappen gezet om de leesomgeving te verbeteren en hebben een basis gelegd voor een duurzame leescultuur op het Clusius. Een belangrijke focus tijdens het eerste jaar was het versterken van de positie van de mediatheek. De mediatheek (op het Clusius het open leercentrum) bereikt zowel de vmbo-leerlingen als de mbo-studenten die in één gebouw zitten. We constateerden dat weinig leerlingen en studenten lid zijn van de bibliotheek en dat ook het leesaanbod thuis bij sommigen erg beperkt is. We hebben de mediatheek zichtbaarder en aantrekkelijker gemaakt door nieuwe, open kasten aan te schaffen waarin de boeken meer tot hun recht komen. Verder beschikt de mediatheek nu over een frisse, op de doelgroep afgestemde collectie én wordt nu een nieuw uitleensysteem gebruikt. Alle eerste klassen van de niveau-2-opleidingen hebben aan het begin van dit schooljaar samen met hun mentor een bezoek gebracht aan de mediatheek. De leesconsulent liet de studenten én docenten kennismaken met de mogelijkheden en de nieuwe collectie. Om de expertise van de docenten op het gebied van leesmotivatie te vergroten, organiseerde de leesconsulent twee webinars waarin verschillende sprekers de docent meenamen in het belang van lezen en taalvaardigheid. Ook hier werd vooral benadrukt dat leesplezier en leesmotivatie hand in hand gaan.
De klassen in De leesconsulent gaat een aantal keer per jaar de klassen in voor een leesbevorderende activiteit, waar ook docenten door worden geïnspireerd. In veel klassen wordt inmiddels een aantal keren per week vrij gelezen door leerlingen én docenten. De lessen Nederlands beginnen in ieder geval standaard met 10 minuten in stilte lezen. Daarnaast doet de school mee aan het schrijfproject Er was eens... en waar mogelijk wordt het lezen verbonden met burgerschapsthema's, zoals dat afgelopen schooljaar gebeurde bij het project Ondergedoken als Anne Frank.
Ook bij VMBO
In 2021 zijn we, naast het MBO, ook gestart op het VMBO van het Clusius in Alkmaar. Zoals aangegeven, delen de leerlingen van VMBO en MBO één gebouw en maken ze ook gebruik van dezelfde mediatheek. Dit betekent dat de VMBO-leerlingen meteen kunnen meeprofiteren van de investering die vorig jaar is gedaan dit open leercentrum. Het afgelopen schooljaar zijn er, met speciale aandacht voor de vmbo-onderbouw, veel nieuwe titels aangeschaft. Alle brugklassers kregen aan het begin van het schooljaar een introductieles in het open leercentrum waarbij ze meteen creatief aan de slag gingen met verschillende titels die in de mediatheek aanwezig zijn. In samenwerking met Stichting Lezen is een tweedaagse training georganiseerd, waarvan de eerste trainingsdag inmiddels heeft plaatsgevonden. Met de aanwezigheid van een groot deel van de vmbo-docenten is het uitdragen van de leescultuur intern weer goed op de kaart gezet. Ook is geïnvesteerd in (informatieve) tijdschriften om eventuele moeilijke lezers meer keuzeruimte te bieden.
De Bibliotheek op School bij Horizon College MBO Alkmaar
Na enkele verkennende gesprekken is dit jaar de samenwerking gestart met het Horizon College in Alkmaar. Het beoogde doel van de samenwerking is een leescultuur uitzetten in de hele school. Dat houdt in dat er een goede collectie moet zijn, een inspirerende leesomgeving én expertise bij de docenten. Omdat de school meer dan drieduizend leerlingen heeft, is ervoor gekozen om te beginnen bij de opleiding Pedagogisch Werk (800 leerlingen). Van daaruit kunnen we toewerken naar een stapsgewijze uitbreiding van de inzet van de leesconsulent van de bibliotheek. Inmiddels is onder begeleiding van Probiblo een projectgroep samengesteld met vertegenwoordigers van de bibliotheken Kennemerwaard, Waterland en Purmerend om een stevige basis op te zetten voor de samenwerking met de verschillende vestigingen van het Horizon College. De leesconsulent heeft intussen kennis gemaakt met de vakgroep Nederlands, waarbij allereerst de vraag vanuit deze vakgroep geïnventariseerd is. De docenten Nederlands willen graag een structurele plek voor leesonderwijs en leesplezier in het curriculum. In dat kader hebben we alvast de eerste stappen gezet richting de ontwikkeling van een leesplan. In deze eerste periode van de samenwerking is er vooral gewerkt aan een plan van aanpak voor de rest van het schooljaar, zodat er een goede basis is voor een meerjarige samenwerking,
De Bibliotheek op School Clusius College Heerhugowaard
Ook in de vestiging van het Clusius College in Heerhugowaard beleefde De Bibliotheek op School in 2021 haar eerste jaar. De leesconsulent maakte kennis met de vakgroep Nederlands en in deze eerste periode van de samenwerking hebben we vooral gewerkt aan een plan van aanpak voor de rest van het schooljaar gemaakt. Ook zijn de eerste stappen gezet richting de ontwikkeling van een leesplan. De leesconsulent heeft de vakgroep geïnformeerd over de verschillende landelijke campagnes en besloten is dat veertig leerlingen meedoen met de schrijfwedstrijd Er Was Eens... De leesconsulent heeft de huidige collectie geïnventariseerd en er is nieuwe collectie aangeschaft. Ook is een begin gemaakt met het aantrekkelijker maken van de leesomgeving door onder andere de boeken op genre te plaatsen.
Bezoeken bibliotheek en lessen e-books/luisterboeken
Ook het Jan Arentsz College, afdeling VMBO, wil graag samenwerken met Bibliotheek Kennemerwaard. De school vindt het belangrijk om de drempel om naar de bibliotheek te gaan voor de leerlingen te verlagen. Daarom kwamen in november alle eerste en tweede klassen op bezoek kwamen in de bibliotheekvestiging in de Mare. Na deze bezoeken hebben bibliotheekdocenten tijdens lessen op school alle eerste en tweede klassen kennis laten maken met de Online Bibliotheek. De leerlingen hebben geleerd hoe zij e-books en luisterboeken kunnen lenen en hoe ze uit de collectie kunnen kiezen. De mogelijkheid voor een verdere samenwerking tussen het Jan Arentsz en de bibliotheek zijn we nu aan het verkennen.
Veilig Puberen
Bij Focus en Het Huygens college in Heerhugowaard zijn wij weer begonnen om als mediacoach les te geven op het gebied van Veilig Puberen. Per jaar wordt hier 120 uur per school aan besteed. Door de coronacrisis zijn jongeren nog meer online dan dat zij al waren. Dat brengt klachten met zich mee die ook in de lessen naar boven komen. Denk hierbij aan een verkeerd (of zelfs geen) slaapritme, gevoelens van woede door te veel gamen of angst vanwege het ontvangen of delen van bijvoorbeeld beelden en boodschappen van seksuele aard. Al die online mogelijkheden kunnen echter ook iets goeds opleveren als de leerlingen er bewust mee omgaan. Zoals het online ontmoeten van mensen, samenwerken met leeftijdsgenoten, het leren van de Engelse taal en het opdoen van allerlei informatie. Vanwege corona konden helaas veel lessen Veilig Puberen voor de brugklas niet doorgaan. Op het Clusius College hebben we nieuw ontwikkelde lessen gegeven waarin we het concept mediawijsheid bespreken met de leerlingen: wat is het, wanneer ben je mediawijs en betekent dat voor iedereen hetzelfde? De lessen leggen de nadruk op online omgang met jezelf en de ander, en wat online zijn op sociaal-emotioneel niveau van ons vraagt. Deze lessen worden volgend jaar op alle scholen gegeven.